Petrus van Zeeland, herder van Leeuwen

De Historische Vereniging Tweestromenland, MAAS EN WAALS TIJDSCHRIFT VOOR STREEKGESCHIEDENIS, bracht in 1996 een artikel uit, genaamd: “Wijsbegeerte op Maas en Waalse pastorieën : Aantekeningen bij een vroeg-negentiende-eeuwse naamlijst / Johan van Os”

Het boek bevat een ‘Naamlijst der Inteekenaren’: van personen dus die deze ongetwijfeld dure uitgave financieel mogelijk hebben gemaakt door het boek vooruit te bestellen, en op deze lijst komen ook inwoners voor van onze streek. In totaal is het boek zelfs door een tiental ‘Maas en Walers’ aangekocht, wat natuurlijk niet impliceert dat ze het ook allemaal gelezen hebben: t de ‘Eerw. Heer Berkel (J. van) R.C.P.1, E.H. J. Burgers (Hernen), Franciscus van Clarenbeek (pastoor te Bergharen, in 1818 nog kapelaan te Leeuwen), E. H. Engelbert Kerkhoff uit Neerloon (pastoor te Neerbosch), Wilhelmus van (de?) Geijn (pastoor van Batenburg), E.H. foannes Godefridus Maijer (te Afferden), E.H. Antonnis van Mook2 (uit Leeuwen), E.H. Joannes Smits uit Groot Linden, Mr J P A Voss (Vrederechter van het kanton Wijchen), E.H. Wilhelmus Wijnackers (uit Puiflijk) te Wanroij, Tiende en laatste Maas en Waler op de
Naamlijst is Petrus van Zeeland uit Wijchen.

Toen hij de ‘Wijsgeerige Catechismus’ bestelde, was hij nog theologiestudent in Groot-Linden , waar de Winssenaar Antonius van Koolwijk op zijn pastorie priesteropleidingen verzorgde. In 1821 tot priester gewijd, werd Van Zeeland eerst kapelaan in Millingen en in 1824 in Leeuwen . Daar hielp hij zijn pastoor Franciscus Verploegen uit Altforst, bij de bouw van de in 1916 uitgebrande waterslaatskerk aan de kop van de Waterstraat. In 1858 volgde Van Zeeland pastoor Verploegen in Leeuwen op . Hij is het geweest die in 1840 aan de dijk de machtige pastorie liet bouwen , die nog tot 1918 als zodanig dienst
heeft gedaan , vervolgens onderdak bood aan de burgemeester van Wamel, tegen het eind van de Tweede Wereldoorlog een kleine
communiteit uitgeweken Franciscanen opnam , daarna als directeurswoning en kantoor van de Leeuwense wijnfabriek Cielo
werd ingericht en tegenwoordig3 als buitencentrum voor drugsverslaafden in gebruik is.

Foto van de onder pastoor van Zeeland gebouwde pastorie. Foto: Jan Rikken, 1985, Tweestromenland, nr 90.

In het boek “Leeuwen en “Elisabeth” : de parochiële voorgeschiedenis en de ontwikkeling van de Stichting “St. Elisabeth” 1932-1982 (cop. 1982)/ door Johan van Os ; met medew. van Th.B.H. van Erp en A.M. Blans ; Stichting Verpleeghuis “St. Elisabeth”, Beneden-Leeuwen” vinden we meer over Peter van Zeeland die hier een zeer belangrijke rol speelde als pastoor.

EntiteitNaamSoeverein
GemeenteWIJCHENHeer baron Carl d’Osy4
ProvincieGelderlandHof van Gelre en Zutphen5
LandRepubliek der Zeven Verenigde NederlandenStaten-Generaal

Pastoor Petrus van Zeeland is op 24 december 1797 in Wijchen geboren als zoon van Lambertus van Zeeland en Hendrika de Vlam. Hij overleed op 7 augustus 1879.

In het artikel van Tweestromenland nr 90 is nog een verwijzing naar de familie Kuppen; deze familie heeft ook familiale banden met de familie de Kleijn. Uit noot 10 bljkt dat deze familie welstellend was: De moeder van ‘Mina Köpp’ – Elisabeth Barbara Smits van ‘De Uiversnest’ in Deest – heeft omstreeks 1900 substantieel bijgedragen aan de bouw van de parochiekerk in Beneden-Leeuwen, als gevolg waarvan Leeuwen uiteenviel in twee dorpen: Boveneind en Benedeneind. Dochter Mina financierde in 1952 goeddeels de stichting van het Benedeneindse zusterklooster ‘St. Elisabeth’ (tegenwoordig streekmuseum Tweestromenland). Dit gebouw ligt in de Pastoor Zijlmansstraat tegenover de Sint-Alphonsuskerk (gebouwd na het afbranden van de waterstaatkerk in 1916).

Het voormalig klooster Sint-Elisabeth te Beneden-Leeuwen.

Waarom volgde Petrus van Zeeland een priesteropleiding in een seminarie in een onbeduidend dorp? Was er dan geen seminarie in een stad als Nijmegen? Het verhaal van priester-Provinciaal van Gelderland R. Raken geeft een verklaring hiervoor. Lees hier meer over op Delpher.

De R.K. kerken in Leeuwen

Pastorie H. Alphonsuskerk
(Zandstraat op de hoek met Pastoor Zijlmansstraat te Beneden-Leeuwen)

Pastorie H. Willibrorduskerk
(Pastoor Schoenmakersstraat te Boven-Leeuwen, gebouwd in 1916)

De eerste pastorie naast de Waterstaatskerk
(Waalbandijk en hoek met Waterstraat te Beneden-Leeuwen, afgebrand in 1916)

  1. Roomsch Catholijek Priester’ ↩︎
  2. In 18S4 ging hij op pensioen en trok hij zich met zijn dienstbode in Leeuwen terug en leefde daar nog tot 14 november 1842. ↩︎
  3. Dit artikel dateert uit 1996. ↩︎
  4. In 1795 werden de heerlijkheden afgeschaft. Het is niet echt duidelijk welke rechten de Heren van Wijchen nog hadden, maar de schout of plaatselijk bestuur voerden het administratieve bestuur uit. de Franse familie d’Osy verkreeg de heerlijkheid in bezit in 1771. ↩︎
  5. Staten van Gelre en Zutphen samen met het Hof van Gelre en Zutphen. De landdagen werden wisselend in een van de Gelderse hoofdsteden (Arnhem, Nijmegen, Roermond en Zutphen) van de vier kwartieren gehouden. Deze regeringsvorm zou tot in de tijd van de Bataafse Republiek blijven bestaan, op 22 januari 1798 werd zij opgeheven. Gelderland talmde met de aanpassingen op bestuursniveau opgelegd vanuit Holland. ↩︎

VLAM!