Na de vereffening-verdeling van de Gasthuishoevestraat 5 is Jan De Vlam zijn eigen zaak begonnen. Hij kocht een pand op de Bredabaan 178 en vroeg meteen een vergunning aan voor het installeren van een smidse en wagenmakerij.
Bij de oplevering van een paardenwagen in 1908 zien we op de achtergrond de estaminet van Jan de Vlam en Maria Theresia Peeters, en verscholen achter de wagen zien we het bord van de smis-wagenmakerij.
De wagen is vervaardigd in opdracht van Goswinus Frederik Pater (deze ondernemer is geboren te Amsterdam op 21-11-1844): op de foto staat hij (bolhoed) naast Jan De Vlam (met pijp). G.F. Pater vestigde zich in Merksem op de Bredabaan 301 vanaf 1893, en had een zaak geopend op de Steenhouwersvest 52 in 1905. In de maanden na de foto is de man overleden te Berchem op 28-04-1909. Op de wagen zien we dat G.F. Pater een grote fan was van president Kruger van Zuid-Afrika1; als tweede naam op de wagen staat Smits vermeld, verwijzend naar Franciscus Cornelius Smi(d)ts, met wiens weduwe (Joanna Cornelia Van Ginneken) Goswinus is getrouwd op18/04/1908, nadat hij was gescheiden in Amsterdam in 1906 van zijn eerste vrouw aldaar. De foto moet dus dateren tussen april 1908 en 28 april 1909. Dit kan bevestigd worden door het jaartal van de afbraak of de nieuwbouw van het pand op nr 190 verderop.
Wat zien we nog meer?
Het uithangbord links boven de herberg lezen we een deel van “ESTAMINET JAN DE VLAM=PEETERS” en net achter het dak van de paardenwagen ontwaren we nog een deel van “SMIS EN WAGENMAKERIJ“. Dit is de enige foto van de oude herberg en wagenmakerij. kort nadien wordt het gebouw afgebroken en vervangen door nieuwbouw met een bovenverdieping. (zie volgende foto)
Het huis met de witte bovenverdieping (7 traveeën/ramen) was een juwelierszaak in goud en zilver alsook uurwerken “In den Gouden Hert” van zaakvoerder A.F. Croes.
Het tweede deel van het lage pand herberg “Bij Lot Bromans” met dakkapel werd afgebroken en een burgershuis kwam in de plaats met dokterspraktijk van dr. Van de Wijngaert (zie foto hierna). Later werd het een clubhuis van General Motors. GM speelde ook een rol in de handelszaken van de zonen van Jan De Vlam.
Nog verderop zien we Bredabaan 196: bakkerij Louis Ickx. ((*) pagina 102-103 foto’s 133-135) Hij was getrouwd met Celestina De Vlam, dochter van Louis De Vlam (**) en Victoria Josepha van Thillo.
Op de volgende foto zien we het nieuwe pand op de Bredabaan 178. Links zien we de herberg genaamd “DE KROON” van de familie “JAN de VLAM = PEETERS” en het woonhuis er boven.
Rechts van het paneel naast de voordeur zien we de poort naar de werkplaats “SMID en WAGENMAKER“. Achter de achterpoort (met de kleine ruitjes) ligt een grote koer en daarachter ligt de grote smidse (annex werkplaats met verdiep), gevolgd door een tuin. Let op de metalen poutrelle boven de poort met de vier rozetjes.
Van het nieuwe mooie pand op de vorige foto’s zien we nu een heel ander eerder banaal appartementsgebouw (3 wooneenheden) te zien, maar de structuur is behouden gebleven, de dakverdieping is opgetrokken en de traveeën zijn gereduceerd tot minder, maar bredere vensters in juli 1965. De inrijpoort is reeds verbreed in april 1951 (let op de poutrelle met de vier rozetjes die gerecycleerd werd als enige zichtbaar overblijfsel van de wagenmakerij van Jan de Vlam.).
Na het overlijden van hun vader zetten de broers August en Louis het bedrijf van hun vader verder met de oprichting van de firma “A. en L. De Vlam”. Hun jongere broer Frans is klerk (accountant) van beroep, en hij wordt handelsagent voor “A. & L. de Vlam”, officieel op 13-12-1918.
Later in 1923 richten de drie broers een nieuwe vennootschap op: “Carrosserie Automobile L’ Anversoise”. Hiervoor brengen ze voor 50% bedrijfskapitaal in uit het bedrijf A&L de Vlam, alsook het brevet van een vernuftig toestel “dispositif de calage des glaces pour carrosserie transformable” dat door de broers de Vlam werd uitgevonden.
Een paar jaar later trekt Frans zich terug uit het bedrijf om zelfstandig handelaar in auto-onderdelen te worden, waarna Jaak Borrewater actieve vennoot wordt.
Mogelijk was “Carrosserie Automobile L’ Anversoise” in associatie met de “Société Anversoise pour la fabrication de Voitures Automobiles“?
In 1941 werd een machinale meubelmakerij ingericht. In 1949 werd een stapelplaats van ijzer en staal ingericht en in 1956 een herstellingswerkplaats ingericht voor transportvoertuigen.
- Paul Kruger ↩︎
- Jaak is de zoon van Gustave Jacques François Borrewater (Merksem 17-03-1851; 19-03-1900) en van Jeanne De Backer, en tevens de kleinzoon van Jacobus Franciscus Borrewater (Merksem *1-12-1806) en van Adela Van Loock. De welgestelde landbouwer J.F. Borrewater werd burgemeester van Merksem in 1836 en bekleedde die functie vierenvijftig jaar tot in 1890. Tijdens zijn burgemeesterschap transformeerde Merksem van een landelijk dorp met in 1830 1.550 inwoners tot een voorstad van Antwerpen met 11.648 inwoners in 1900. Vanaf 1870 vestigden zich diverse nijverheden in de gemeente, die aangetrokken werden door de gunstige ligging langs het Kempisch Kanaal. In 1868 werd Borrewater op de lijst van de Meetingpartij in de Antwerpse provincieraad voor het kanton Antwerpen verkozen. Hij zetelde er een ambtstermijn tot in 1872, toen de liberalen een verkiezingsoverwinning boekten. Borrewater overleed op 5-08-1896. ↩︎
- Kenners zullen meteen de radiatorvorm met logo herkennen van de SAVA, die Berchemse concurrent van Minerva, die uiteindelijk door Minerva werd opgeslokt en hier staat te pronken. ↩︎