We vermoedden reeds dat Sebastianus in het dorp woonde, dicht bij het centrum.
Anna de Vlam, dochter van Sebastianus is getrouwd met Jan Minion. Het koppel ging een tijd in Leuven wonen, waar hun drie dochters geboren zijn. Na de dood van Sebastianus kwam het gezin terug naar Tongerlo, en namen zij naar ons vermoeden hun intrek in het ouderlijk huis de Vlam, waar Sebastianus zijn laatste jaren had doorgebracht en waar haar jongere broer Petrus nog woonde. Die hypothese ontstond na de volkstelling van 1709 waarin het gezin Minion wordt vermeld.
Op de figuur hierna ligt de abdij en Tongerlo-dorp in 1655 (Joris Subil), zoals Sebastianus het gekend heeft. Dit was de omgevingsituatie van de familie de Vlam. Het vermoeden bestond al lang dat Sebastianus met zijn gezin in één van de huisjes woonde die zich rond de dorpskern bevonden. De parochiekerk (waarbinnen Sebastianus en Maria begraven liggen) bevond zich ter hoogte van nr 25 op de kaart [tevens de locatie van het parochiale kerkhof en het Dietsch schooltje van Tongerlo (zie pagina over de parochiekerk)].
Na in het Cohier van de 20e penning 1672 een stuk land van Sebastianus gevonden te hebben [hij oogste er 1/6 ha hooiwas waarmee hij zijn dieren (vermoedelijk een of twee paarden) voederde]; het vermoeden speelt daarom dat hij misschien wel voerman zou kunnen geweest zijn.
Uiteindelijk in het Cijnsboek van het convent te Tongerlo en omgeving, 1699-1793 vinden we op folio 29 het verlossende antwoord: Sebastianus pachtte tijdens zijn leven het huis De Kroon op de Plaetse.
Het betreffende stuk met Sebastianus; klik om te vergroten. Mr. Zeger Voets bij Coop wegens Jan van Nuten te vooren Mr Jan Stiers1’ erffgenaemen uijt huijs ende hoff gestaen in dit dorp van Tongerloo aen de Plaetse genaampt de Croon met omtrent anderhalff zille landts daer achter aen gelegen, Oost Philips Mertens, Zuijt de Geelsche Straete en Marius Cools, West de plaetse oft ’s Heeren Straete, ende Noort Dielis de Winne, nu Philips Mertens, daer Guilliam van Morkhoven voor, en daer naer Sebastiaen de Vlam.
En zoals ik al had verwacht was dit ook het ouderlijke huis van Maria Verleuffel, want in het Cijnsboek van het convent te Tongerlo en omgeving, 1625-1700 vinden we Petrus Verleuffel terug als eigenaar van De Kroon, en dáárvoor was het de familie Joannes Verachtert-Catharina Huijbrechts, de iets oudere zus van Anna. (beide dames overleden trouwens in een zelfde periode; mogelijk waren zij een tweeling, maar doopakten onbreken)
1624: Guiliam (ook Guiliemus) van Morckhoven bij Coope van Jan Mariën van wege Gaspar van Dielbeecke op huijs & hoff gelegen int Dorp van Tongerlo geheeten De Croon groodt omtrent een zille en een halff Oyst d’erff genaemen Peter Schellens (+26.12.1600) Suijt de Gheelsche Straet & Mattheus de Loeckere (+27.03.1625) West S’heerenstraete oft de Plaetse van het dorp van Tongerlo Noort d’erffgen wijlen Peter Schellens voors. (alias Peter de Cuiper). Op 14 september 1628 betaalt zijn weduwe de laatste cijns. Vanaf 1629 betalen Catharina Huijbrechts (X 27.05.1629) Joannes Verachtert2 (+1658) de cijns tot 1644. Van dan af betaalt Petrus Verleuffel de cijns tot vanaf 22 januari 1658 Sebastianus de Flam(X 27.06.1656 Maria Verleuffel) de cijns betaalt en dat tot 1685 (+13.01.1689). Daarna ging het goed over in handen van Mr. Jan Stiers. “Voor 1699 compt Zeger Voets; Den 5 april 1701 heeft Zeger Voets betaelt het iaer 1699, heeft verdient met eenige coren 0-10-0
Boven 1624: Guliam (ook Guiliemus) van Morckhoven bij coope van Johan Mariën van wegens Gaspar van Dielbeeck op huijs & hoff genaempt De Crone gelegen int Dorp van Tongerlo groodt omtrendt 13 zille Suijt & Noordt d’erff genaemen Peter Schellens alias De Cuyper (+26.12.1600) nu Hans Cuypers Suijt de Gheelsche Straet & Mattheus de Loeckere (+27.03.1625) West S’heerenstraete te weten de Plaetse van het dorp van Tongerlo. Vanaf 1628 betalen Catharina Huijbrechts en Joannes Verachtert (X 27.05.1629) de cijns tot 1644. Vanaf 21 april 1648 betaalt Petrus Verleuffel de cijns tot 1658. Op 22 januari Sebastianus de Flam(in 1663 schrijft men Sebastianus de Vlam)(X 27.06.1656 Maria Verleuffel) verder de cijns betaalt en dat tot 1685 (+13.01.1689). Daarna ging het goed over in handen van de weduwe van Mr. Jan Stiers, Maria van den Berghe (X 02.03.1686). “Voort iaer 1699 compt Zeger Voets; Den 5 april 1701 geeft Zeger Voets desen post geredemeert voor 2 iaeren met 5-10-0 ergo betaelt 1699 ende 1700.
Op de twee kaarten hierboven zien we links Ferraris (1777) en rechts een kaart van de Buurtspoorwegen (1841, zelfde situatie in 1834 kadasterkaarten).
Het nr 83 met de 13 zille hof (nr 89) is realistischer te noemen. Nrs 87 en 89 (Peerdenhofstad) behoorden toe aan de secretaris van Tongerlo, Walterus de Bal. Wouter en Sebastianus waren leeftijdsgenoten.
De parochiekerk werd pas in 1853 gebouwd; de foto hierna dateert van tussen 1880 (stoomtramlijn, maar ongeplaveide weg) en 1890.
Huis De Kroon ligt op de hoek links (met de Geelse straat) waar de waterpomp staat. Tongerlodorp heette in de 17e eeuw de S’Heerenstraete met ‘De Plaetse’ als het centrum rond de waterpomp. Rechts op de hoek met het Kerkepad (vandaag Abdijstraat) zien we op het uiteinde nog huis De Valk (in Sebastianus’ tijd: van de voermansfamilie Bartholomeus); het volgende (grote) huis (rechts) naar de kijker toe heette “de Langen Hof” (met een brouwerij). Als we de foto uitvergroten naar het huis voor de kerk toe, dan zien we geen uitstekend front van het huis van dr. Maes; dit kan betekenen dat deze foto dateert van (net) vóór de samenvoeging van de twee percelen tot één; mogelijk zijn die twee panden op het moment van de foto afgebroken, en moet de bouw van het nieuwe pand nog beginnen.met dank aan Heemkring Ansfried. Rechts zien we net de hoek van het huis dat we vóór de kerk zagen, hier vóór de Geelse straat. [Op de volgende foto is dit huis afgebroken en werd een kleiner huis gebouwd (met beeldje op de hoek) en is er een voortuintje.] Daarachter de waterpomp staat nu het huis van dr. Maes. Het huis van dr. Maes heeft een duidelijk vooruitstekend profiel ten aanzien van de naastgelegen panden, wat je op de vorige foto helemaal niet ziet. We zien verderop het witte breedhuis, dat enkele jaren later vervangen wordt (zie volgende foto; dit huis staat er nog Tongerlodorp nr 4). Links op de hoek zien we een witgekalkt huis: ‘De Valk’. Links het huis van dr. Maes met de waterpomp, en rechts huis De Valk, dat niet langer witgekalkt is.met dank aan Heemkring Ansfried. Het straatbeeld is veranderd. De straat is geplaveid, Rechts zien we het huis van dr. Maes. En mogelijk is men dan bezig met de afbraak of opbouw van het huis op de hoek Kerkplein-Geelse straat. Het hoekhuis link (De Valk) is ondertussen ontdaan van de kalk.met dank aan Heemkring Ansfried. Het huis van dr. Maes is nu gemeentehuis geworden. Ernest Thill was de laatste fotograaf-co-eigenaar van Editions Nels (postkaartenbedrijf) naast schoonbroer Eduard Nells; hij was actief vanaf 1913 en stopte ermee in 1927.
anno 2009-2024:
Helaas is van het pittorreske 19e eeuwse dorpsplein niets meer te vergelijken; zowat alle nog bestaande huizen zijn later vervangen door (ver)nieuwbouw. Dat geldt ook voor huis De Valk op de hoek met de Abdijstraat, dat plaats moest ruimen voor een bredere doorgang richting Kerkplein, en waar momenteel een sociale huisvestingsmaatschappij uit de koopsector huist.
Hieronder nog een vergelijking tussen de kaart (rood/geel) van vandaag (geopunt.be) met die van 1841 (nr 88 was in de 17e eeuw de familie de Vlam-Verleuffel, en nr 59 Norbertus Verleuffel):
Joannes Stiers getrouwd met Maria Vanden Berghe. Hij is begraven op 15.10.1694; het jaar erna overleden zijn dochter en de tweelingen op 7 jaar. ↩︎
Joannes, zoon van Dionisius Verachter en Anna van Passel, gedoopt op 18.09.1611. Joannes is dooppeter van Vincentius Verleuffel, zoon van Petrus en Angela Cools in 1631. Er is nog geen verwantschap aangetoond met meier Michiel Verachtert (van Oevel) en zijn zoon Petrus die de Uitschoolhoeve pachtte in 1649. ↩︎
Wouter de bal was 62 jaar secretaris van Tongerlo. Er staat niet bij waar hij werd begraven: kerkhof, parochiekerk of abdijkerk, wat niet wegneemt dat jij in de kerk begraven is gezien zijn staat van dienst. Zijn zus Adriana viel die eer wel ten beurt volgens haar begraafakte in 1719: begraven in de kerk met uitvaartdienst. ↩︎
